Kanunlar çerçevesinde Papara gibi Elektronik Para Kuruluşları Nasıl Oluşur?

Son yıllarda dijitalleşmenin hız kazanmasıyla birlikte elektronik para kullanımı da önemli ölçüde artmıştır. Elektronik parayı, fon karşılığında piyasaya ihraç edilen, ödeme işlemlerini gerçekleştirmek için kullanılan ve piyasaya süren dışındaki kişiler tarafından da ödeme aracı olarak kabul edilen parasal değer olarak tanımlayabiliriz. Bu yazımızda, Türk Hukuku’nda elektronik para kuruluşlarının nasıl düzenlendiğini ve denetlendiğini detaylı bir şekilde ele alacağız.

Elektronik Para ve Yasal Tanımları

Elektronik para, 6493 sayılı Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun’da (Kanun) "ihraç eden kuruluş tarafından kabul edilen fon karşılığı ihraç edilen, elektronik olarak saklanan, bu Kanunda tanımlanan ödeme işlemlerini gerçekleştirmek için kullanılan ve elektronik para ihraç eden kuruluş dışındaki gerçek ve tüzel kişiler tarafından da ödeme aracı olarak kabul edilen parasal değer" olarak tanımlanmıştır. Bu tanım, elektronik paranın hukuki çerçevesini ve işleyişini net bir şekilde belirlemektedir.

Elektronik Para Kuruluşları ve Düzenleyici Mevzuat

Elektronik para kuruluşlarının faaliyetlerini düzenlemek ve denetlemek amacıyla 6493 sayılı Kanun, 27 Haziran 2013 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bu Kanun’a ek olarak, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para İhracı ile Ödeme Kuruluşları ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Yönetmelik, Ödeme Kuruluşları ve Elektronik Para Kuruluşlarının Bilgi Sistemlerinin Yönetimine ve Denetimine İlişkin Tebliğ ve Mali Suçları Araştırma Kurulu Genel Tebliği de bulunmaktadır. Bu düzenlemeler, elektronik para kuruluşlarının faaliyet izinleri, işleyişleri ve denetimlerini kapsar.

Elektronik Para Kuruluşlarının Faaliyet İzni Alması

Kanun, elektronik para kuruluşlarının BDDK’dan faaliyet izni almasını zorunlu kılmaktadır. Bu izin, belirli şartların yerine getirilmesi koşuluyla verilir. Başlıca şartlar şunlardır:

• Anonim şirket olarak kurulması,

• Sermayesinin en az beş milyon Türk Lirası olması,

• Yönetim, personel ve teknik donanıma sahip olması,

• Fon ve bilgilerin güvenliği için gerekli tedbirlerin alınması,

• Şeffaf ve açık bir ortaklık yapısına sahip olması.

Elektronik Para Kuruluşlarının Faaliyet Sınırları

Elektronik para kuruluşlarının yapabileceği iş ve işlemler Yönetmelik ile belirlenmiştir. Elektronik para ihraç edilmesi, ödeme hizmetlerinin sunulması, döviz alım satım işlemleri ve kart saklama gibi hizmetler sunabilirler. Ancak kredi verme, faiz ödeme veya topladıkları fonları başka amaçlar için kullanma gibi işlemler yasaktır.

Koruma Hesabı ve Güvenlik Tedbirleri

Kanun, elektronik para kuruluşlarının topladıkları fonları güvenli bir şekilde saklamasını zorunlu kılar. Bu fonlar, Bankalar nezdinde açılacak koruma hesaplarında tutulur ve bu hesaplar üzerinde herhangi bir tasarruf yetkisi bulunmaz. Fonların güvenliğini sağlamak amacıyla bu hesaplar BDDK tarafından denetlenir ve mevzuata uygun şekilde bloke edilir.

Elektronik Para Kuruluşlarının Denetimi

Elektronik para kuruluşları, faaliyet izinlerini aldıktan sonra BDDK ve bağımsız denetim kuruluşları tarafından düzenli olarak denetlenir. Denetim, kuruluşların şeffaf ve düzenli bir şekilde faaliyet göstermesini sağlamak için yapılır. Ayrıca, elektronik para kuruluşlarının bilgi sistemleri de belirli aralıklarla denetlenir ve bu denetimlerin sonuçları BDDK’ya raporlanır.

Mevzuatın İhlali Halinde Öngörülen Cezalar

Elektronik para kuruluşlarının mevzuata aykırı davranmaları durumunda BDDK tarafından çeşitli idari para cezaları uygulanabilir. Bu cezalar, 20.000 TL’den 500.000 TL’ye kadar değişmektedir. Ayrıca, izinsiz faaliyet gösterenler veya mevzuata uygun olmayan şekilde faaliyet yürütenler hakkında hapis cezası da öngörülmektedir.

Vergilendirme Sistemi

Elektronik para kuruluşlarının vergilendirilmesi, 91 seri numaralı Gider Vergileri Genel Tebliği ile düzenlenmiştir. Bu kuruluşlar, banka muamele ve hizmet vergisi (BSMV) mükellefi olarak kabul edilir ve %5 oranında vergi öderler. Bu vergi, elektronik para kuruluşlarının sunduğu hizmetler karşılığında tahsil ettikleri komisyon ve ücretler üzerinden hesaplanır.

Kişisel Verilerin Korunması

Elektronik para kuruluşları, Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (KVKK) kapsamında veri sorumlusu olarak kabul edilir. Bu kuruluşlar, kişisel verilerin işlenmesi ve saklanması konusunda KVKK’ya uygun hareket etmek zorundadır. Kişisel veriler, ilgili kişinin açık rızası olmadan işlenemez ve saklanamaz. Ancak, Kanun’da belirtilen bazı istisnalar bulunmaktadır. Örneğin, ödeme usulsüzlüklerini önlemek amacıyla kişisel veriler gerekli tedbirler alınarak işlenebilir.

Avrupa Birliği ve Uluslararası Düzenlemeler

Avrupa Birliği’nde elektronik para ve ödeme hizmetleri, Payment Services Directive (PSD) ve PSD2 ile düzenlenmiştir. Bu direktifler, elektronik para kuruluşlarının faaliyetlerini ve denetimlerini belirler. Türkiye’de de 6493 sayılı Kanun, PSD esas alınarak hazırlanmıştır ve bu nedenle AB mevzuatı ile büyük ölçüde uyumludur.

MASAK Düzenlemeleri

Elektronik para kuruluşları, MASAK mevzuatı kapsamında suç gelirlerinin aklanmasının önlenmesi için çeşitli yükümlülükler altındadır. Bu kapsamda, elektronik para kuruluşları uyum görevlisi atamak ve kimlik doğrulama işlemleri yapmak zorundadır. Ayrıca, şüpheli işlem bildirimlerinde bulunmak ve gerekli tedbirleri almak da bu kuruluşların sorumlulukları arasındadır.

Sonuç

Türk Hukuku’nda elektronik para kuruluşları, kapsamlı mevzuat ve düzenlemelerle sıkı bir şekilde denetlenmektedir. Bu kuruluşlar, lisans alımından başlayarak faaliyet gösterdikleri her alanda belirli şartları yerine getirmek zorundadır. Mevzuata aykırı davranışlar ciddi cezalarla karşılanmaktadır. Elektronik para kuruluşlarının faaliyetlerinin güvenli ve düzenli bir şekilde yürütülmesi, finansal sistemin istikrarı açısından büyük önem taşımaktadır. Bu nedenle, elektronik para kuruluşlarının mevzuata tam uyum sağlaması ve düzenli denetimlerden geçmesi gerekmektedir.

Bu yazımızda, elektronik para kuruluşlarının Türk Hukuku’ndaki düzenlemelerini ve denetimlerini detaylı bir şekilde ele aldık. Konu hakkında daha fazla bilgi ve özel sorularınız için bizimle iletişime geçebilirsiniz.

Yasal Danışmanlık

Yer Ayırt