İmar Barışı ve Yapı Kayıt Belgesi Gelibolu’da Hangi Durumlarda Geçerli Değil?

Türkiye’de son yıllarda en çok tartışılan düzenlemelerden biri İmar Barışı olmuştur. 3194 sayılı İmar Kanunu’na 2018 yılında eklenen Geçici 16. madde ile, 31.12.2017 tarihinden önce yapılmış ruhsatsız veya ruhsata aykırı yapılar için Yapı Kayıt Belgesi alınmasına imkân tanınmıştır. Ancak bu düzenlemenin kültür varlıkları ve kıyı alanları gibi özel koruma altındaki bölgelerde nasıl uygulanacağı hep tartışma konusu olmuştur. Bu konuda açılan bir dava üzerine Bursa 3. İdare Mahkemesi, ilgili düzenlemenin Anayasa’ya aykırı olduğunu ileri sürerek Anayasa Mahkemesi’ne başvurmuştur.

Olayın Arka Planı

• Dava konusu taşınmaz: 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu kapsamında korunması gerekli kültür varlığı olarak tescilli bir yapı.

• Uyuşmazlık: Yapıya Yapı Kayıt Belgesi verilmesine rağmen, belediye işyeri açma ve çalışma ruhsatı talebini reddetmiştir.

• Mahkemenin görüşü: Geçici 16. maddenin, Anayasa’nın mülkiyet hakkını (m.35), kültür ve tabiat varlıklarının korunmasını (m.63) ve kıyıların korunmasını (m.43) ihlal ettiği ileri sürülmüştür.

Anayasa Mahkemesi’nin Değerlendirmesi

Anayasa Mahkemesi, öncelikle şu hususları vurgulamıştır:

1. Geçici 16. madde, yalnızca ruhsatsız veya ruhsata aykırı yapıların kayıt altına alınmasını ve geçici olarak elektrik, su, doğalgaz gibi hizmetlerden faydalanmasını sağlamaktadır.

2. Bu düzenleme, özel kanunlarla korunan alanlarda (örneğin Kültür ve Tabiat Varlıkları Kanunu, Kıyı Kanunu) getirilen hükümleri ortadan kaldırmamaktadır.

3. Dolayısıyla, bir yapının Yapı Kayıt Belgesi alması, onun kültür varlığı ya da kıyı alanı ile ilgili özel mevzuattan muaf olacağı anlamına gelmez.

Kararın Sonucu

Anayasa Mahkemesi, şu sonuca varmıştır:

• Geçici 16. madde, dava konusu olayda uygulanacak bir hüküm değildir.

• Çünkü kültür varlıklarının korunmasına ilişkin özel kanun hükümleri (2863 sayılı Kanun) zaten geçerliliğini sürdürmektedir.

• Bu nedenle başvuru, Mahkemenin yetkisizliği gerekçesiyle reddedilmiştir.

Karar, oybirliğiyle alınmıştır (4 Aralık 2019).

Kararın Önemi

Bu kararın en önemli sonucu şudur:

👉 Yapı Kayıt Belgesi, kültür varlıkları, kıyılar, ormanlar, Boğaziçi ve Gelibolu Tarihi Alanı gibi özel koruma alanlarında geçerli değildir.

Başka bir ifadeyle, imar barışı düzenlemesi bu bölgelerde mülkiyet hakkı veya kullanım hakkı doğurmaz.

Gelibolu Açısından Değerlendirme

Gelibolu, 6546 sayılı Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı Kanunu kapsamında özel olarak korunmaktadır. Anayasa Mahkemesi kararı, bu alanlarda da Yapı Kayıt Belgesi alınmasının imar ve koruma mevzuatına aykırılıkları ortadan kaldırmayacağını açıkça ortaya koymuştur.

Bu nedenle Gelibolu’da:

• Tarihi Alan’da,

• Sit bölgelerinde,

• Kıyı kenar çizgisinde yer alan ruhsatsız yapılar için imar barışından yararlanmak mümkün değildir.

Sonuç

Anayasa Mahkemesi’nin 2019/91 sayılı kararı, imar barışı ve Yapı Kayıt Belgesi uygulamasının sınırlarını netleştirmiştir.

• Yapı Kayıt Belgesi almak, kültür varlıkları ve kıyılar için özel kanunları bertaraf etmez.

• Gelibolu Tarihi Alanı gibi koruma bölgelerinde imar barışına dayanılarak hukuka aykırı yapıların meşrulaştırılması mümkün değildir.

Beyaz Hukuk olarak, Gelibolu ve Çanakkale’de imar barışı, yapı kayıt belgesi, kültür varlıklarının korunması ve imar hukuku davaları konusunda uzman desteği sunuyoruz.