Geçit Hakkı Davası Nedir ve Nasıl Açılır?

Zorunlu geçit hakkı, Türk Medeni Kanunu'nun 747. maddesinde düzenlenen ve taşınmaz maliklerine, genel yola çıkış için komşu taşınmazlar üzerinde geçit hakkı tanınmasını sağlayan bir irtifak hakkıdır. Bu hak, komşuluk hukukuna dayanmakta olup, ülkemizde arazilerin düzensiz yerleşimi ve her taşınmazın yol ihtiyacının karşılanamaması nedeniyle sıklıkla gündeme gelmektedir. Geçit hakkı davasında davacı iseniz mahkeme geçit hakkınız için size kötü bir yol önerip yüksek bedel ödeyebilirsiniz yahut davalı iseniz mahkeme sizin mülkiyet hakkınızı ihlal edici olabilir bu sebeple geçit hakkı davalarında aşağıda yer alan hususlara dikkat etmeniz tavsiye edilir.

Geçit Hakkının Tanımı ve Hukuki Niteliği

Zorunlu Geçit Hakkı: Genel yola çıkmak için yeterli bir yolu olmayan taşınmaz maliki, komşu taşınmaz maliklerinden uygun bir geçit verilmesini talep edebilir. Bu hak, mülkiyet hakkını kısıtlayan bir irtifak hakkı olup, mutlak veya nisbi geçit ihtiyacına dayanır. Eğer taşınmazın genel yol ile hiç bağlantısı yoksa mutlak; mevcut yolun yetersiz olduğu durumlarda ise nisbi geçit ihtiyacı doğar.

Hukuki Niteliği: Zorunlu geçit hakkı, kanundan kaynaklanan zorunlu bir irtifak hakkıdır ve tapu kütüğüne tescil edilerek kurulması gerekir. Yargıtay içtihatları da bu yöndedir. Bu hak, taşınmazın mülkiyetine bağlı olarak devam eder ve taşınmazın el değiştirmesi durumunda da geçerli kalır.

Zorunlu Geçit Hakkı Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme

Görevli Mahkeme: Zorunlu geçit hakkı davaları, 6100 sayılı HMK'nın 2. maddesi uyarınca asliye hukuk mahkemelerinde görülür. Davanın konusu malvarlığına ilişkin olduğundan, malvarlığı değerine bakılmaksızın bu mahkemeler görevlidir.

Yetkili Mahkeme: İrtifak haklarına ilişkin davalarda, irtifak hakkının kurulacağı taşınmazın bulunduğu yer mahkemesi yetkilidir. Bu yetki kesin olup, HMK m. 12/f. 2 uyarınca dava, taşınmazın bulunduğu yer mahkemesinde açılmalıdır.

Zorunlu Geçit Hakkı Davasının Tarafları

Davacı: Lehine geçit hakkı kurulmak istenen taşınmazın malikidir. Bu malik gerçek veya tüzel kişi olabilir. Paylı mülkiyette paydaşlardan biri veya birkaçının dava açması mümkündür. Ancak elbirliği mülkiyetinde tüm maliklerin birlikte dava açması gereklidir.

Davalı: Aleyhine geçit hakkı tesis edilecek taşınmazın malikidir. Bu taşınmaz paylı veya elbirliği mülkiyetine tâbi ise, tüm maliklerin davada yer alması gerekir. Ayni hak sahipleri de davaya dahil edilmelidir.

Zorunlu Geçit Hakkı Davasının Şartları

Genel Şartlar:

1. Tapuya Kayıtlı ve Özel Mülkiyete Tabi Olma: Geçit hakkı kurulacak taşınmazlar tapuya kayıtlı ve özel mülkiyete tabi olmalıdır. Tapusuz taşınmazlar için dava açılması durumunda, öncelikle tapuya tescil sağlanmalıdır.

2. Geçit İhtiyacının Olması: Taşınmazın genel yola hiç bağlantısı yoksa mutlak, mevcut yolun yetersiz olması durumunda ise nisbi geçit ihtiyacı söz konusudur. Her iki durumda da geçit hakkı kurulabilir.

3. Geçit Hakkı Bedelinin Ödenmesi: Lehine geçit hakkı tesis edilen taşınmaz maliki, aleyhine geçit hakkı tesis edilen taşınmaz malikine uygun bir bedel ödemelidir. Bu bedel, taşınmazın değer kaybı ve diğer zararlar dikkate alınarak belirlenir.

Özel Şartlar:

1. Taşınmazın Önceki Durumlarına ve Mevcut Yola Değer Verme: Taşınmazın ifraz veya taksim sonucu genel yola bağlantısı kesilmişse, geçit hakkı kurulurken önceki duruma öncelik verilmelidir.

2. Geçitin En Az Zarar Verecek Şekilde Kurulması: Geçit hakkı en az zarar verecek şekilde kurulmalı ve taşınmazın önceki durumu dikkate alınmalıdır.

Sonuç

Zorunlu geçit hakkı davaları, taşınmazların genel yola bağlantısının sağlanması amacıyla açılmaktadır. Bu davalarda, hem genel hem de özel şartlar dikkate alınarak karar verilir. Mahkemeler, geçit hakkının en az zarar verecek şekilde tesis edilmesini ve bedelin uygun şekilde belirlenmesini sağlar. Bu davalar, taşınmaz sahiplerinin mülkiyet haklarını korurken, aynı zamanda komşuluk hukukunun gerekliliklerini yerine getirmektedir. Geçit Hakkı Davaları için daha fazla bilgi ve detay için Çanakkale Gayrimenkul Avukatımızla iletişime geçiniz.

Yasal Danışmanlık

Yer Ayırt